Phân Biệt Các Loại Sẹo Và Phương Pháp Điều Trị Tương Ứng

Điều trị sẹo là rất cần thiết nếu bạn muốn “cứu vãn” vấn đề thẩm mỹ của da. Bởi dù là quá trình phục hồi tự nhiên của da sau chấn thương, nhưng sẹo vẫn lưu lại trên da và gây ra tình trạng thiếu thẩm mỹ, mất tự tin ở người bị sẹo, đặc biệt nếu sẹo xuất hiện trên vùng mặt và những nơi dễ nhìn thấy khác. Cách để vượt qua cơn ác mộng mang tên “sẹo” là hiểu về chúng và có liệu trình điều trị đúng đắn.

Sẹo là gì?

Sẹo là kết quả từ quá trình lành da tự nhiên của cơ thể sau những tổn thương, bệnh lý gây phá hủy lớp trung bì hoặc sâu hơn của da. Cấu trúc chủ yếu của sẹo là collagen, elastin với chức năng, cảm giác… không như vùng da bình thường xung quanh.

Sẹo là kết quả của quá trình sinh học sửa chữa vết thương trên da
(Nguồn ảnh: rrdermatologylaser.com)

Phân loại sẹo để điều trị đúng cách

Sẹo lồi, sẹo lõm hay sẹo quá phát là các hình thái của sẹo, do lượng collagen được tổng hợp bị thiếu hụt hay quá mức trong quá trình tạo sẹo. Sẹo có thể phân thành các loại sau:

Sẹo phẳng, nhạt

Đây là loại sẹo phổ biến nhất và là kết quả của khả năng làm lành tự nhiên của cơ thể. Ban đầu, sẹo này có màu đỏ hoặc tối sậm, sau đó sẽ đậm dần khi vết thương đã lành, rồi lại từ từ phẳng và nhạt màu hơn (quá trình này có thể kéo dài đến 2 năm).

Phân loại sẹo đúng cách sẽ giúp bạn điều trị đúng hướng (Nguồn ảnh: alobacsi)

Loại sẹo này không đau, nhưng có thể gây ngứa trong vài tháng và gây mất thẩm mỹ. Đối với da tối màu, sẹo có thể phai và để lại vết nâu hoặc trắng vĩnh viễn trên da, nhưng cũng có thể cải thiện một phần theo thời gian.

Sẹo lồi

Sẹo lồi là kết quả của việc collagen được sản sinh quá nhiều tại vùng vết thương, cứ thế kích thước sẹo càng tăng, ngay cả khi vết thương đã lành hẳn. Lưng trên, thùy tai, phần trên cánh tay và vai… là những khu vực có khả năng tạo sẹo lồi cao.

Sẹo lồi là loại sẹo nhô lên trên bề mặt da (Nguồn ảnh: Medlatec)

Đặc điểm sẹo lồi bao gồm:

Nhô lên khỏi bề mặt da
Có thể gây ngứa, đau
Có thể lớn hơn so với vết thương ban đầu
Gây khó khăn có việc cử động nếu sẹo gây căng da và nằm sát các khớp
Thường khá bóng và không mọc lông
Hơi cứng và có cấu trúc co giãn như cao su, nhưng cũng có trường hợp sẹo lồi phát triển thành cục u mềm

Sẹo phì đại

Tương tự sẹo lồi, sẹo phì đại là kết quả của sự mất cân bằng trong sản sinh collagen khi vết thương phục hồi. Tuy sẹo phì đại không nở rộng ra khỏi phạm vi vết thương ban đầu, nhưng có thể phát triển dày lên trong 6 tháng.

Sẹo phì đại tồn tại càng lâu sẽ càng đậm màu và để lại vết thâm khó trị
(Nguồn ảnh: Scar Heal)

Sẹo phì đại có những đặc điểm sau:

Có màu đỏ, nhô lên cao ở vùng vết thương
Dần dần phẳng lại và nhạt màu hơn, nằm trong phạm vi vết thương
Mô sau khi lành vẫn dày hơn da bình thường
Có thể gây khó khăn khi cử động vì cấu trúc mô sẹo kém co giãn
Có thể tồn tại trên da trong vòng 2 – 5 năm với các đặc điểm trên

Sẹo co rút

Đây là loại sẹo xuất hiện do da bị bỏng, khiến da co rút lại. Loại sẹo này gây hạn chế khá nhiều trong việc cử động và có thể đi sâu hơn, ảnh hưởng đến cơ và dây thần kinh.

Sẹo co rút thường là kết quả của vết bỏng (Nguồn ảnh: mynet)

Sẹo lõm (rỗ)

Loại sẹo này thường là kết quả của các vấn đề về da như thủy đậu và mụn trứng cá, hoặc là hậu quả sau chấn thương, gây mất một số chất béo cơ bản.

Sẹo rỗ có thể chia thành ba loại chính:

Sẹo đáy nhọn: Chiếm 60 – 70%, hẹp hơn 2mm, bờ giới hạn rõ, có dạng ống hình chữ V, sâu xuống theo chiều dọc đến lớp bì hoặc mô dưới da.
Sẹo đáy vuông: Chiếm 20 – 30%, hình tròn hoặc oval, giới hạn rõ, bờ thẳng đứng, có thể nông tầm 0.1 – 0.5 mm hoặc sâu hơn 5mm, đường kính dao động 1.5 – 4mm.
Sẹo đáy tròn: Chiếm 15 – 20%, đường kính có thể lên đến 5mm, bờ sẹo nông và dốc, nền sẹo giống màu da bình thường, dưới đáy thường có những dải xơ gắn chặt lớp bì với lớp dưới da => cắt đứt các dải xơ để giải phóng đáy sẹo.

Hình minh họa sự khác nhau giữa ba loại sẹo lõm

Các phương pháp điều trị sẹo

Laser

Về nguyên lý, điều trị laser tạo ra nhiệt => kích thích sản sinh nguyên bào sợi ở lớp bì => bổ sung collagen bị mất.

Laser trong điều trị sẹo chia thành hai nhóm:

Laser xâm lấn: Nhanh thấy kết quả (có thể thấy cải thiện sau 1 lần điều trị), đòi hỏi nghỉ dưỡng dài hạn, cảm giác đau khi điều trị, nhiều tác dụng phụ.
Laser không xâm lấn: Kết quả kém hơn, cần điều trị nhiều lần, không mất thời gian nghỉ dưỡng, ít tác dụng phụ.

Laser thường được khuyến cáo sử dụng trong điều trị sẹo (Nguồn ảnh: velvetskin)

Theo Đơn vị da liễu – Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, các loại laser trong điều trị sẹo bao gồm:

Laser Fractional CO2 bóc tách
Ánh sáng xung cường độ cao (IPL)
Laser xung dài 1064nm ND-YAG
Laser nhuộm xung (PDL)
Laser Q-switched Nd:YAD

Lăn kim

Về nguyên lý, lăn kim sẽ tạo ra thương tổn ở lớp bì => kích thích quá trình lành thương + giải phóng các yếu tố tăng trưởng => tăng sinh collagen.

Lăn kim được đánh giá là ít tác dụng phụ hơn so với laser và lột da bằng hóa chất
(Nguồn ảnh: wikikienthuc)

Lăn kim được đánh giá là hiệu quả trong điều trị sẹo đáy tròn nông và sẹo đáy vuông. Kết quả cải thiện dần trong 8 – 12 tháng và nên lặp lại chu trình điều trị sau 1 – 2 năm.

RF

Thiết bị RF phát ra sóng cao tần (bản chất là sóng điện từ) => làm nóng mô => kích thích quá trình tân tạo collagen. Sóng RF được chia thành đơn cực (monopolar) và lưỡng cực (bipolar).

RF đem lại hiệu quả cao khi điều trị sẹo rỗ (Nguồn ảnh: russakplus.com)

Lăn kim RF là công nghệ ứng dụng RF lưỡng cực được phát ra qua từng cặp kim khi đưa vào da. Sẹo đáy tròn và đáy vuông được đánh giá là đáp ứng tốt với công nghệ này (tỷ lệ đáp ứng điều trị cao sau 3 – 6 lần).

Filler sẹo

Đây là thủ thuật tiêm chất làm đầy để bù đắp cho thể tích mô bị thiếu hụt của sẹo, bao gồm:

Chất làm đầy ngắn hạn (Hyaluronic acid: 6 – 12 tháng)
Chất làm đầy bán vĩnh viễn (Calcium hydroxylapatite, Poly-L-Lactic acid: 1 – 2 năm)
Chất làm đầy vĩnh viễn (Polymethylmethacrylate)

Hiệu quả từ phương pháp tiêm chất làm đầy (Nguồn ảnh: reflectionscenter)

Filler sẹo thường được chỉ định cho sẹo đáy tròn và đáy vuông nông. Filler thường phối hợp với phương pháp cắt đáy sẹo để mang lại hiệu quả làm đầy tốt hơn.

Cắt đáy sẹo

Đây là thủ thuật điều trị sẹo dùng kim vô khuẩn hoặc kim chuyên dụng để giải phóng các sợi xơ của sẹo đáy tròn, đồng thời gây chảy máu dưới da để tạo khoảng trống, kích thích mô tăng sinh.

Cắt đáy sẹo còn được gọi là tách đáy sẹo hay bóc tách đa điểm
(Nguồn ảnh: Doctor Scar)

Peel trị sẹo

Theo Phòng khám da liễu thẩm mỹ Doctor Laser, TCA Cross Peel là loại acid cực mạnh và được bác sĩ sử dụng trong điều trị sẹo lõm lâu năm. Tác dụng của acid này là tăng sinh collagen dưới da, thu hẹp sẹo từ đáy và sẹo lõm được từ từ làm đầy.

Cụ thể, bác sĩ bôi TCA vào đầu tăm rồi ấn vào từng vết sẹo lõm. Một vài ngày sau, tế bào da chết tạo thành lớp vẩy trên bề mặt da. Để phục hồi, da buộc phải sản xuất collagen nhiều hơn, từ từ để lộ lớp da mới hình thành.

TCA gây hoại tử đến lớp bì, từ đó kích thích quá trình lành thương và tăng sinh collagen
(Nguồn ảnh: dalieudhyd)

Thực ra, không có phương pháp điều trị nào là hoàn hảo tuyệt đối cho mọi loại sẹo và cần có sự kết hợp từ nhiều phương pháp. Ví dụ, để tối ưu cách trị sẹo lõm, bạn có thể kết hợp như sau:

Sẹo đáy nhọn: Nâng đáy sẹo + TCA + laser vi phân xâm lấn
Sẹo đáy tròn: Laser vi phân không xâm lấn/xâm lấn + tiêm chất làm đầy + tách đáy sẹo + lăn kim

Chúng ta vừa cùng nhau tìm hiểu bài viết về chủ đề điều trị sẹo. Đây cũng là một nội dung thuộc module Kỹ thuật điều trị căn bản thuộc khóa Quản Lý Spa Chuyên Nghiệp tại Hướng Nghiệp Á Âu.

Nếu bạn đặt mục tiêu làm việc tại spa hoặc tự mở cơ sở kinh doanh spa, thì có thể tham khảo chương trình học chi tiết tại đây nhé.